Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Anabilim Dalının Veteriner Hekimliği Eğitimindeki Rolü

Hayvancılık sektörü; ulusal gelir ve dış satımı artırmak, sanayi ve hizmetler sektöründe yeni istihdam imkanları yaratmak, sektörler arası dengeli bir kalkınma ile bölgeler arası gelişme farklılıklarını azaltmak ve ulusal kalkınmanın istikrar içinde gerçekleştirilmesini sağlamak gibi önemli iktisadi fonksiyonlar yüklenmiştir.

Sanayi, ticaret ve hizmetler sektöründe olduğu gibi, kırsal kesimde de bitkisel ve hayvansal üretimde ihtisaslaşma giderek yaygınlaşmaktadır. Çağımızda teknik ve teknolojik düzeydeki gelişmenin hızlı olması, her üretim ünitesini yığın halinde üretim yapan işletmeler haline getirmiştir. Bir yandan çağdaş gelişmeler ve sağlıklı beslenme ihtiyaçları, öte yandan ülkemizin hayvancılık açısından taşıdığı potansiyel hayvansal üretime daha rasyonel bir yapı kazandırmayı kaçınılmaz hale getirmiştir. Gelişmiş ülke ekonomilerinin tamamında hayvancılık ve hayvancılığa dayalı sanayinin taşıdığı önem dolayısıyla, veteriner hekimlik eğitiminde sektörel ekonomi ve hayvansal üretime ilişkin dersler yoğun şekilde verilmektedir.

Bugün yatırım maliyetleri oldukça yüksek olan entegre besicilik, süt sığırcılığı, endüstriyel tavukçuluk işletmelerinin üretimden satış ve pazarlamaya kadar planlaması, projelendirilmesi, işletmelerin yönetim ve organizasyonu başlı başına bir uzmanlık gerektirmektedir.

Veteriner hekimliğini insan hekimliğinden ayıran tek fark ve önemli özelliği, uğraştığı sujenin iktisadi bir mal olmasıdır. Temelde iktisadi bir mal olan hayvan ve onu üretip yetiştiren hayvan üreticisine hizmet götüren veteriner hekimlerin koruyucu hekimlik uygulamaları, hayvan tedavisi, ıslahı, ürünlerde (et, süt, yumurta, yapağı, tiftik vb.) birim başına verimliliği ve kaliteyi arttırma çabaları, amaç değil; ekonomik yararı makro ve mikro ekonomik olarak arttırmaya yönelik araçtır.

Dünya’da hayvancılıkta ileri pek çok ülkenin Veteriner Fakültelerinde, Çiftlik Hayvanları Ekonomisi, Sığırcılık Ekonomisi, Hayvansal Üretim Ekonomisi, Hayvan Sağlığı Ekonomisi gibi çeşitli adlar altında Lisans ve Lisansüstü ders programları uygulayan departmanlar bulunmaktadır.

Günümüzde mevcut kaynakların daha verimli ve rasyonel kullanılması fikrinden hareketle ekonomi formasyonu olmayan veteriner hekim yetiştirmek anlamsız olacaktır.

Türkiye genelindeki hayvan sağlığı ekonomisi ve işletmeciliği anabilim dallarında hayvancılığın çeşitli alt sektörleri itibariyle ekonomisi ve işletmeciliği konularında çok sayıda araştırma yapılmış, ülke hayvancılığının kalkındırılması ve rasyonel bir yapı kazanması için çağdaş ve bilimsel çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır.

Bugün uygulamalı veya özel işletme ekonomisi disiplini haline gelen hayvancılığın özellikle ekonomik problemlerini artık genel işletme ekonomisi ilkeleri içinde ele almak, politikalar geliştirmek ve sağlıklı çözümler getirmek mümkün olamamaktadır.

Bu bağlamda, hayvancılık ve alt sektörlerinin kendine özgü ve birbirinden farklı üretim ve piyasa yapıları da dikkate alındığında, bu sektörde görev alacak veteriner hekim yönetici ve işletmecilerin Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği bilim alanında uzmanlaşmaları ve bu alanda eğitim almaları faydalı olacaktır.

Hayvancılık işletme ekonomisi dersinin temel amacı, ekonomik bir uğraş olan hayvancılık ve hayvan sağlığı ile ilgili makro ve mikro düzeyde temel ekonomi bilgileri yanında hayvancılık işletmelerinde temel işletmecilik fonksiyonlarını kullanabilen, işletme sonuçlarını ekonomik ilkeler ışığında değerlendirebilen, veteriner hekim yetiştirmektir.

Genellikle lisans düzeyinde 4. sınıflara okutulan hayvancılık ekonomisi dersi; hayvancılıkta temel ekonomik kavramlar, kırsal ekonomik kalkınmada istihdam, enflasyon ve milli gelir hesapları, arz-talep etkileşimi ve fiyat oluşumu, üretimde girdi-çıktı ilişkileri ve ekonomik optimizasyon ilkeleri, temel işletmecilik fonksiyonları, hayvancılık sektöründe örgütlenme ve hayvancılık işletmelerinde hastalık yönetimi ve prensipleri konularını içermektedir.

Ders sonucunda veteriner hekimlere ulusal ölçekte temel ekonomik faaliyetleri anlayabilme ve değerlendirebilme, hayvansal üretim ve yetiştiriciliğine ilişkin bilgileri ekonomik anlayışla analiz etme becerisi kazandırılmaktadır.